اقتصادنيوز : بانك‌ها از هفته آينده انتشار اوراق گواهي سپرده ۱۸ درصدي را در دستوركار قرار خواهند داد.
به گزارش اقتصادنيوز انتشار اين اوراق، پس از تصميم كاهش نرخ سود سپرده‌هاي يكساله به ۱۵ درصد صورت مي‌گيرد. كارشناسان معتقدند انتشار اين اوراق براي تعادل‌بخشي به منابع بلندمدت بانك‌ها بوده است؛ حال آنكه بانك‌ها با حضور در بازار بين بانكي با نرخ سود پايين‌تر نياز كوتاه‌مدت خود را تامين مي‌كنند. «نرخ بالاي سود يكساله»، «نرخ شكست ۱۰ درصدي» و «بدون ريسك بودن سرمايه‌گذاري» از ويژگي‌هاي اين ابزار بانكي است.
گزارش‌ها حاكي از آن است كه بانك‌ها و موسسات اعتباري انتشار اوراق گواهي سپرده مدت‌دار با نرخ سود ۱۸ درصد را در دستور كار قرار داده‌اند. برخي از بانك‌ها اين روند را در روزهاي اخير آغاز كرده‌اند و برخي ديگر، از ابتداي هفته آينده در دستور كار قرار خواهند داد. نرخ شكست اين اوراق ۱۰ درصد گزارش شده است. اين اوراق يكساله با نام بوده و قابليت انتقال به شخص ديگر وجود ندارد. پيش از اين بانك‌ها و موسسات اعتباري در يك اقدام هماهنگ نرخ سود سپرده‌هاي يكساله را تا ۱۵ درصد كاهش داده بودند. اين موضوع به‌دنبال كاهش نرخ سود در بازار بين بانكي اتفاق افتاد. بررسي‌ها نشان مي‌دهد نرخ سود در بازار بين بانكي، تا سطح ۱۶ درصد نيز كاهش يافت و تصميم كاهش نرخ سود سپرده‌ها نيز به‌دنبال اين تصميم اتخاذ شد. اما دو سوال مشخص وجود دارد، لزوم انتشار اوراق با توجه به كاهش سود سپرده به ۱۵ درصد چيست؟ و سوال ديگر اين است كه چرا در حال حاضر، بانك‌ها منابع خود را از بازارهاي جايگزين نظير بازار بين بانكي تامين مالي نمي‌كنند؟
مزيت اوراق نسبت به سپرده
بانك‌ها به‌طور سنتي براي دريافت منابع از مشتريان خود، سپرده‌هاي مدت‌دار تعريف مي‌كنند، اين سپرده‌ها با توجه به ويژگي‌هايي كه دارند مي‌توانند جذابيت‌هاي مختلفي داشته باشد. اوراق گواهي سپرده‌اي كه در بانك‌ها منتشر مي‌شود، مشابه سپرده‌هاي يكساله است، اما برخي مزيت‌ها نيز نسبت به اين سپرده‌ها دارد. شباهت‌هاي اين اوراق با سپرده بانكي است كه هر دو يكساله بوده، نرخ سود به‌صورت ماهانه اختصاص پيدا مي‌كند و هر دو جزو سرمايه‌گذاري بدون ريسك محسوب مي‌شوند. به نوعي هر فردي كه به‌دنبال تحقق سود بدون دغدغه است، از اين ابزارها در بانك‌ها استفاده مي‌كند. اما اوراق جديد بانكي، برخي مزيت‌ها را نيز دارد. نخست اين است كه نرخ سود اين اوراق ۱۸ درصد است، به بيان ديگر سه واحد درصد بيشتر از نرخ سود سپرده يكساله است. موضوع دوم اين است كه نرخ شكست بالاتري دارد، به اين معني كه اگر فردي بخواهد پول خود را زودتر از موعد يك سال از بانك خارج كند، چه سودي تعلق مي‌گيرد. اين نرخ براي سپرده‌هاي يكساله ۸ درصد و براي اوراق گواهي سپرده ۱۰ درصد تعريف شده است. نكته ديگر اين است كه گواهي اوراق سپرده با نام است، اما قابليت معامله در بازار ثانويه و قابليت انتقال را ندارد. بنابراين طبيعي است افرادي كه به‌دنبال سپرده‌گذاري يكساله و بدون ريسك باشند به اين نوع سرمايه‌گذاري در بانك‌ها روي آورند.
لزوم انتشار اوراق بانك‌ها
يكي از سوالات مهمي كه در حال حاضر مطرح است اين است كه چرا پس از كاهش نرخ سود سپرده به ۱۵ درصد، بانك‌ها اجازه انتشار اوراق با نرخ سود ۱۸ درصدي را پيدا كردند؟ در ميانه فروردين ماه بانك‌ها توافق كردند كه نرخ سود سپرده‌هاي يكساله را ۱۵ درصد تعيين كنند، اين موضوع به اين معني است كه بانك‌ها ديگر نبايد نرخي بالاتر از سطح ۱۵ درصد براي سپرده‌ها پرداخت كنند. اما اين تصميم با يك سياست جانبي همراه شد. در روز اول ارديبهشت ماه روزنامه «دنياي‌اقتصاد» در يك گزارش با عنوان «سود ۱۸ درصدي از مسير اوراق» به اين نكته اشاره كرد كه بانك‌ها اين امكان را دارند بر حسب نياز خود، اوراق گواهي سپرده با نرخ سود ۱۸ درصد به مشتريان ارائه دهند. در حقيقت، بانك‌ها در صورت نياز مي‌توانند از اين ابزار استفاده كنند و اين موضوع، اهرمي براي حفظ سپرده‌هاي بلندمدت بانكي است. اما اين تفاوت وجود دارد كه حجم انتشار اين اوراق محدود خواهد بود و متناسب با نياز بانك‌ها منتشر خواهد شد. بنابراين در حقيقت براي بانك‌ها، ابزاري در نظر گرفته شده است كه بتوانند تعادل ميان منابع و مصارف خود را حتي با سياست كاهش نرخ سود بانكي حفظ كنند.
تفاوت با بازار بين بانكي
پرسش دوم اين است كه با توجه به كاهش نرخ سود در بازار بين بانكي، چرا بانك‌ها نيازهاي خود را از اين بازار تامين نمي‌كنند؟ براي پاسخ به اين پرسش بايد كمي ماهيت بازار بين بانكي را تشريح كرد. بازار بين بانكي، يك بازار براي سپرده‌گذاري يا تسهيلات دهي يك شبه ميان بانك‌ها است. بنابراين بانك‌ها عموما كسري‌هاي روزانه خود را از اين بازار تامين مي‌كنند. با توجه به اين موضوع بانك‌ها نمي‌توانند حساب بلندمدتي روي منابع بازار بين بانكي كنند، اين در حالي است كه انتشار اوراق يكساله باعث مي‌شود كه منابع به شكل بلندمدت در اختيار بانك‌ها قرار گيرد و در نتيجه قدرت بانك‌ها در اعطاي تسهيلات بانكي حفظ شود؛ بنابراين فعاليت در بازار بين بانكي بيشتر بر تامين مالي كوتاه مدت تمركز دارد، اين در حالي است كه تامين مالي از طريق اوراق براي تعادل منابع بلندمدت است. در نتيجه اين ابزار براي حفظ تعادل در بلندمدت در اختيار بانك‌ها قرار گرفته است. در مجموع به نظر مي‌رسد كه بانك‌ها در هفته آينده انتشار اين نوع اوراق را در دستور كار قرار دهند و بسياري از مشتريان نيز مي‌توانند پس از اتمام مهلت سپرده‌هاي يكساله خود، خريد اوراق گواهي سپرده را جايگزين آن كنند، تا بدون ريسك بهره لازم را از اين طريق كسب كنند. اين ابزار مي‌تواند به تور جديد بانك‌ها براي جذب منابع و سپرده‌ها تبديل شود. اما در هر حال جذابيت‌هاي بازارهاي موازي مانند بورس، مي‌تواند به نوعي يك تهديد براي منابع بانكي محسوب شود.