اقتصادنيوز: بهرهگيري از تجارب كشورها در رابطه با ابعاد تكنيكي اجراي هدفگذاري تورم، از مدلسازي و پيشبيني تورم گرفته تا نحوه اطلاعرساني آن به عموم ميتواند نقش موثري در پيادهسازي موفق در ايران داشته باشد.
به گزارش اقتصادنيوز به نقل از ايبنا هدفگذاري تورم در حال حاضر يكي از رايجترين چارچوبهاي سياستي اعمالشده توسط بانكهاي مركزي است و از سال ۱۹۹۰ كه براي اولين بار نيوزيلند اين رژيم سياستي را پذيرفت تاكنون تعداد بسيار زيادي از كشورها آن را در اعمال سياستهاي پولي خود بهكار گرفتهاند. در بسياري از اين كشورها پيش از هدفگذاري تورم، سياستهاي ديگري همچون هدفگذاري كلهاي پولي، نرخهاي بهره، نرخ ارز و غيره اعمال شده بود كه اغلب نتايج مورد انتظار سياستگذار را كه همانا كنترل تورم و كمك به رشد اقتصادي بود، به همراه نداشت. مهمترين مزيت هدفگذاري تورم در اين است كه در سياست پولي، به نوعي قواعد با صلاحديد تركيب ميشود. چنين «صلاحديد مقيدي» دو عنصر كاملاً متفاوت را تحت پوشش قرار ميدهد؛ اول اينكه در ميانمدت يك نرخ عددي معلوم براي تورم هدفگذاري ميشود و سپس براي رسيدن به آن، در كوتاهمدت به شوكهاي اقتصادي واكنش نشان داده ميشود كه اين واكنش ميتواند بنا به صلاحديد بانك مركزي با استفاده از هر كدام از ابزارهاي تحت اختيار آن صورت پذيرد.
اغلب كشورهايي كه در حال حاضر از هدفگذاري تورم به عنوان سياست پولي غالب خود استفاده ميكنند، در مقطعي از زمان درگير تورم شديد بودهاند. از جمله اين كشورها ميتوان به شيلي، برزيل و تركيه اشاره كرد. به عنوان مثال، تركيه به دليل شدت تورم حاكم بر اقتصاد اين كشور، در سال ۲۰۰۲ به صورت ضمني و در ۲۰۰۶ به صراحت مجبور به اتخاذ سياست هدفگذاري تورم شد يا برزيل پس از تحمل سالها تورم بالا، با هدفگذاري تورم توانست دغدغههاي خود در اين زمينه را كاهش دهد.
سازوكار عملي هدفگذاري تورم در كشورهاي مورد بررسي
جداول زير ابعاد تكنيكي اجراي سياست هدفگذاري تورم، از مدلسازي و پيشبيني تورم گرفته تا نحوه اطلاعرساني آن به عموم مردم را در اين كشورها نشان ميدهد.
جدول ۱- هدفگذاري تورم؛ ابعاد عملي و اجرايي در كشورهاي منتخب
|
برزيل |
شيلي |
تركيه |
تاريخ پذيرش |
۱۹۹۹ |
۱۹۹۹ |
۲۰۰۶ |
مقام تعيينكننده هدف تورمي |
شوراي ملي پول كه متشكل است از وزير دارايي، رئيس بانك مركزي برزيل و وزير برنامهريزي، بودجه و مديريت |
بانك مركزي شيلي |
كميته سياست پولي همراه با دولت هدف تورمي را تعيين ميكنند. |
شاخص هدفگذاريشده |
شاخص تورم پايه مصرفكننده |
شاخص تورم پايه ساليانه مصرفكننده |
شاخص سالانه قيمت مصرفكننده |
افق هدفگذاري |
سالانه |
دو سالانه |
چندساله (سهساله) |
ابزار غالب براي دستيابي به هدف تعيينشده |
نرخ بهره شبانه |
نرخ بهره سياست پولي و نرخ بهره شبانه بين بانكي |
نرخ هفتگي مزايده ريپو، كريدور نرخ بهره و نسبت ذخاير قانوني |
جدول ۲- ويژگيهاي فرايند مدلسازي و پيشبيني در كشورهاي منتخب
|
برزيل |
شيلي |
تركيه |
انوع مدلهاي مورد استفاده از سوي بانك مركزي |
مدلهاي VAR، VAR بيزين، VECM، FAVAR، مدلهاي كلان كوچك و متوسط و يك مدل DSGE |
مدلهاي كلان اقتصادي فصلي، سريهاي زماني و DSGE |
مدل پيشبيني فصلي، يك مدل DSGE در حال گسترش است. |
پيشبينيهاي منتشرشده |
گزارشهاي فصلي پيشبيني تورم و توليد ناخالص ملي |
پيشبيني توليد ناخالص داخلي و شاخص قيمت مصرفكننده با برخي تأخيرها |
پيشبيني تورم هستهاي و پايه، به اضافه شكاف توليد |
جدول ۳- ويژگيهاي سازوكارهاي پاسخگويي و مسئوليتپذيري در كشورهاي منتخب
|
برزيل |
شيلي |
تركيه |
نامه سرگشاده |
در صورتي كه هدف تعيينشده براي تورم برآورده نشود، رئيس بانك مركزي بايد طي نامهاي سرگشاده به وزير دارايي دلايل عدم تحقق آن را توضيح داده و اقدامات لازم براي دستيابي به هدف تورمي تعيينشده، تبيين و افق زماني مورد انتظار براي تحقق آن تعيين شود. |
وجود ندارد. |
در صورتي كه هدف تعيينشده براي تورم برآورده نشود، رئيس بانك مركزي بايد در پايان سال طي نامهاي سرگشاده به دولت، دلايل عدم تحقق آن را توضيح دهد. طي سال، چنين توضيحاتي در گزارش تورم ارائه ميشود. |
گزارش به مجلس |
شش بار در سال |
چهار بار در سال |
دو بار در سال |
جدول ۴- ويژگيهاي خبررساني در مورد تصميمات در كشورهاي منتخب
|
برزيل |
شيلي |
تركيه |
اعلام فوري تصميم سياستي |
اطلاعرساني فوري وجود دارد. |
اطلاعرساني فوري از طريق نشريات انجام ميشود. |
اطلاعرساني فوري از طريق نشريات انجام ميشود. |
گزارش مطبوعاتي |
گزارشهاي مطبوعاتي تنها پس از انتشار گزارش تورم انجام ميشود. |
گزارشهاي مطبوعاتي |
گزارشهاي مطبوعاتي |
انتشار صورتجلسات |
هشت روز بعد از هر نشست |
دو هفته بعد از نشستها |
خلاصهاي از نشست در مدت پنج روز كاري منتشر ميشود. |
گزارش تورم (يا گزارش سياست پولي) و |
چهار بار در سال |
چهار بار در سال |
چهار بار در سال |
اين كشورها با استفاده از سازوكار عملي فوق توانستهاند تا حد زيادي بر نوسانات تورم غلبه كرده و اقتصاد خود را از مضرات چنين نوساناتي مصون نگه دارند. بررسي تجربه كشورهاي موفق در زمينه هدفگذاري تورم در هر يك از حوزههاي اجرايي، پاسخگويي، شفافيت و اطلاعرساني ميتواند حاوي درسهاي مهمي براي سياستگذاري پولي در ايران باشد و سياستگذار را در اين مسير سخت ياري رساند.