در اين خبر مي‌توانيد با مفهوم ۱۰ اصطلاح پر كاربرد بازار سرمايه آشنا شويد.
گسترش‌نيوز: اگر اين روزها اخبار اقتصادي را دنبال كنيد بدون شك از رونق بازار سرمايه خبر داريد. در هفته‌هاي اخير رشد شاخص كل، سهامداران را راضي و بسياري از افراد را ترغيب كرده كه هر طور شده است وارد فضاي پرريسك و هيجان بورس شوند.
شايدبراي بسياري از افراد و مشتاقان ورود به بازار سرمايه اين سوال پيش آمده باشد كه شاخص بورس چيست؟ و نوسانات و كم و زياد شدن عدد اين شاخص چه معني و چه تاثيري بر تابلوي تالار شيشه‌اي دارد و توجه به شاخص كل چه كمكي به سرمايه‌گذار يا معامله‌گران بورس مي‌كند.
آنچه مسلم است اين است كه بازار سرمايه همچون هر كسب و كاري نياز به آموزش دارد. آشنايي با اصطلاحات و مفاهيم پركاربرد بورس يكي از اولويت‌هايي است كه هر سرمايه‌گذاري بايد انجام دهد. مثلا اينكه پرتفوي چيست؟ عرضه اوليه به چه معناست از جمله مواردي هستند كه بايد براي سرمايه‌گذاري مستقيم يا غيرمستقيم در بورس با آنها آشنا بود.
در ادامه ۱۰ مورد از پركاربردترين اصطلاحات و مفاهيم بورس را با هم مرور مي‌كنيم.
پس از مرور اجمالي اصلاحات پر كاربرد بورس در جدول بالا، در ادامه مي‌توانيد تعاريف كامل‌تر و كاربردي تري را از اين اصطلاحات ببينيد و بخوانيد:
شاخص كل
در بورس تهران شاخص بازدهي يا همان شاخص نرخ و بازده نقدي با نام TEDPIX شناخته مي‌شود. اين شاخص همان شاخصي است كه هميشه در رسانه‌ها اعلام مي‌شود. شاخص كل در بين فعالان بازار و سرمايه‌گذاران يكي از پركاربردترين شاخص‌هاست.
به طور كلي اين شاخص بيانگر سطح عمومي نرخ و سود سهام شركت‌هاي پذيرفته شده در بورس است، به‌عبارت‌ديگر تغييرات شاخص كل بيانگر ميانگين بازدهي سرمايه‌گذاران در بورس است. براي درك ساده‌تر مفهوم شاخص كل، فرض كنيد كه شما از تمام شركت‌هاي بورسي به تعداد مساوي خريداري كنيد. در اين صورت تغييرات شاخص كل بورس برابر با ميزان بازدهي سبد سهام شما خواهد بود. در واقع شاخص كل تغييرات نرخ سهام و سود‌هاي ساليانه‌اي را كه شركت‌ها به شما پرداخت مي‌كنند، محاسبه مي‌كند.
پرتفوي (Portfolio)
پرتفوي يك واژه فرانسوي و به‌ظاهر خيلي پيچيده است، اما مفهوم كاملاً واضحي هم در بازار سرمايه دارد كه به مجموعه يا سبدي از دارايي‌هاي مالي گفته مي‌شود.
به‌بيان‌ديگر پرتفوي تركيبي مناسب از سهام يا ساير دارايي‌هاست كه يك سرمايه‌گذار آنها را خريداري كرده است. هدف از تشكيل پرتفوي سهام يا سبد سهام، كاهش ريسك غيرسيستماتيك سرمايه‌گذاري است؛ بدين ترتيب، سود يك سهم مي‌تواند ضرر سهام ديگر را جبران كند.
پرتفوي به‌صورت مستقيم توسط سرمايه‌گذاران نگهداري شده يا به‌وسيله سبدگردان‌هاي حرفه‌اي مديريت مي‌شود. بازده سرمايه‌گذاري در پرتفوي معادل بازده متوسط آن پرتفوي خواهد بود؛ اما ريسك پرتفوي به‌دليل كاهش ريسك غيرسيستماتيك در اغلب موارد كمتر از متوسط ريسك سهام داخل سبد است.
صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري مشترك و شركت‌هاي سرمايه‌گذاري نمونه‌هايي هستند كه به‌صورت پرتفوي سرمايه‌گذاري مي‌كنند و براي قيمت‌گذاري آنها مهم‌ترين عامل ارزش خالص پرتفوي اين شركت‌هاست.
عرضه اوليه
عرضه اوليه (IPO) به زماني گفته مي‌شود كه سهام يك شركت براي نخستين بار به عموم مردم عرضه مي‌شود. عرضه‌هاي اوليه معمولاً توسط شركت‌هاي كوچك و جوان كه به دنبال سرمايه براي گسترش هستند انجام مي‌شود، همچنين شركت‌هاي بزرگ خصوصي نيز كه به دنبال تبديل‌شدن به سهامي عام هستند، عرضه عمومي اوليه انجام مي‌دهند.
جزييات سهامي كه عرضه مي‌شود، به اطلاع سرمايه‌گذاران بالقوه مي‌رسد. از مزاياي عرضه اوليه در بورس دستيابي ارزان‌تر به سرمايه، افزايش سرمايه، شفافيت اطلاعاتي و معافيت مالياتي را مي‌توان نام برد. از معايب اين كار هزينه‌هاي قانوني، حقوقي و بازاريابي عرضه اوليه، الزام به افشاي اطلاعات مالي، كاهش كنترل و افزايش ريسك دعاوي حقوقي است.
تحليل تكنيكال و بنيادي
تحليل بنيادي (Fundamental Analysis) به دنبال محاسبه ارزش ذاتي هر سهم است و به اين منظور به مطالعه هر چيزي، از وضعيت كلي اقتصاد و صنعت تا وضعيت مالي شركت و مديريت آن مي‌پردازد. اما تحليل تكنيكال (Technical Analysis) از طريق مطالعه آمار‌هاي فعاليت بازار مانند نرخ و حجم معاملات، به دنبال شناسايي الگو‌ها و روند‌هايي است كه نشان‌دهنده حركت آينده يك سهم به آن‌سو هستند.
تحليلگران بنيادي در جست‌و‌جوي اين هستند كه ارزش ذاتي سهام چقدر است و براساس دانسته‌هاي بنيادي اقدام به خريد و فروش و كسب سود مي‌كنند؛ درحالي‌كه تحليلگران تكنيكال بر اين باورند كه كليه اطلاعات در نرخ سهام نهفته است و با تشخيص روند‌ها و الگو‌ها مي‌توان به سود رسيد.
سبدگرداني (Separately managed account)
سبدگرداني، همان‌طور كه از نامش پيداست، چيدمان صحيح دارايي‌ها در قالب يك سبد مشخص است كه مالكيت آن كاملاً متعلق به سرمايه‌گذار بوده و ميزان هر يك از دارايي‌ها و زمان خريد و فروش آنها نيز به‌دقت توسط سبدگردان تعيين و پايش مي‌شود.
ارائه اين خدمت مالي «سبدگرداني» به سرمايه‌گذاران در جهان قدمتي بيش از نيم‌قرن دارد، اما در بازار ايران پس از تجربه ايجاد صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري مشترك، اخيرا مورد توجه قرار گرفته است.
سبدگرداني فرآيندي است كه طي آن فرد خبره در امر سرمايه‌گذاري با همكاري تيمي از تحليلگران حرفه‌اي و براساس خصوصيات، سطح ريسك‌پذيري و سرمايه هر سرمايه‌گذار، سبدي مناسب از دارايي‌هاي سهام، اوراق مشاركت و سكه طلا براي او تشكيل داده و به‌صورت مستمر بر آن نظارت و اعمال مديريت مي‌كند.
همچنين، با توجه به تغيير عوامل اثرگذار بر محيط سرمايه‌گذاري، تصميمات لازم در جهت رسيدن به اهداف سبد و افزايش ارزش آن از طرف مدير اتخاذ مي‌شود.
صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري قابل معامله در بورس (ETF)
صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري قابل معامله در بورس ETF يا Exchange Tradable Found نوعي از صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري است كه از دارايي‌هاي متنوع تشكيل شده و واحد‌هاي آن در طول روز همانند سهام در بازار معامله مي‌شود و ساختاري شبيه صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري مشترك دارند.
افراد در طول ساعات و روز‌هايي كه بازار معاملات سهام باز است، مي‌توانند يك يا چند واحد از يك صندوق ETF را بخرند، يا چند واحد از آن را بفروشند.
صندوق سرمايه‌گذاري شاخصي
هدف صندوق سرمايه‌گذاري مبتني بر شاخص (Index fund) انطباق پرتفوي سرمايه‌گذاري با شاخص بازار سهام است. يك صندوق سرمايه‌گذاري مبتني بر شاخص، الزاماً منابع خود را براساس الگوي تعيين شده براي يكي از شاخص‌هاي موجود در بازار، سرمايه‌گذاري مي‌كند.
شاخص مذكور مي‌تواند شاخص كل يا يكي ديگر از شاخص‌هاي بازار سهام باشد. در اين صندوق‌ها تنها زماني خريدوفروش سهام ضرورت مي‌يابد كه وجهي به‌واسطه ورود سرمايه‌گذار جديد اضافه يا به دليل خروج يك سرمايه‌گذار كم شود. مزيت اصلي صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري مبتني بر شاخص، هزينه‌هاي نسبتاً پايين آن و حذف ريسك مديريت صندوق است.
صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري مشترك
صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري مشترك (Mutual Funds) يكي از مهم‌ترين سازوكار‌هاي سرمايه‌گذاري در بازار‌هاي مالي هستند كه شرايط بازار را ازنظر ريسك و بازده براي سرمايه‌گذاران مختلف به‌ويژه براي سرمايه‌گذاران مبتدي مساعدتر مي‌كنند.
ايده اصلي اين صندوق‌ها يك‌كاسه كردن پول‌هاي كوچك و سرمايه‌گذاري آنها توسط يك گروه از مديران با تجربه و حرفه‌اي است.
دارايي تحت مديريت (AUM)
دارايي تحت مديريت (Asset Under Management)، نشان‌دهنده ارزش بازار همه دارايي‌هاي مالي است كه يك‌نهاد مالي مانند صندوق سرمايه‌گذاري، شركت سرمايه جسورانه يا يك كارگزاري، از طرف مشتريانش به مديريت آن مشغول است. دارايي تحت مديريت معمولا معياري از اندازه و موفقيت شركت مديريت سرمايه‌گذاري است.
شركت‌هاي مديريت سرمايه‌گذاري معمولا كارمزد‌هاي خود را به‌تناسب دارايي تحت مديريت تعيين مي‌كنند، بنابراين دارايي‌هاي تحت مديريت همراه با متوسط نرخ‌هاي كارمزد تعيين‌كننده اصلي درآمد‌هاي يك شركت مديريت سرمايه‌گذاري هستند.
ارزش خالص دارايي NAV
مفهوم ارزش خالص دارايي (Net Asset Value) در واقع ارزش روز همه دارايي‌ها شامل سهام، مطالبات سود سهام، ملك، اوراق با درآمد ثابت و... پس از كسر ارزش روز بدهي‌ها است.
اصطلاح NAV معمولا درباره ارزش خالص دارايي شركت‌هاي سرمايه‌گذاري، صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري مشترك، صندوق‌هاي شاخصي، ETFها و سبد‌هاي اختصاصي به‌كار مي‌رود.
منبع: باشگاه خبرنگاران جوان